Verplichte vrije dagen of een flexibel feestdagenbeleid? Zo werkt het!

Het voorjaar is traditiegetrouw de periode van het jaar met de meeste feestdagen. Terwijl de meeste organisaties standaard gesloten zijn op verplichte vrije dagen, zoals Hemelvaartsdag en Pinksteren. Overwegen steeds meer werkgevers een flexibel feestdagenbeleid. Maar in hoeverre mag je als werkgever van de nationale feestdagen afwijken?

Flexibel feestdagenbeleid

Unilever stapte bijvoorbeeld al over op een flexibel feestdagenbeleid, met veel positieve reacties vanuit het personeel als gevolg. Medewerkers mogen 3 nationale feestdagen ruilen voor andere feestdagen. Om het simpel en laagdrempelig te houden, wordt dit niet systematisch vastgelegd. Wil een medewerker van de regeling gebruik maken? Dan moet hij of zij dit bespreken met de leidinggevende, zodat er duidelijkheid is over de bereikbaarheid en eventuele vervanging.

Vakbond FNV laat ook weten dat werknemers vaak steeds vaker om een ‘feestruil’ vragen. In cao’s waarin bijvoorbeeld Goede Vrijdag als vrije dag is opgenomen, kan dan geruild worden met bijvoorbeeld een vrije dag aan het einde van de vastenmaand.

Deze flexibiliteit kan ook nadelen hebben: niet iedereen is op dezelfde dag vrij, waardoor het kantoor open moet blijven.

Verplichte vrije dagen: hoe zit het precies?

Er is nergens wettelijk bepaald dat je als werkgever je werknemers verplicht vrij moet geven op bepaalde feestdagen. Maar ook al staat hier niets over in de wet, zijn er in cao’s vaak wel afspraken over gemaakt.

In de meeste cao’s staat dat de werknemer een vrije dag heeft op een officiële feestdag. Ook staat er voor welke nationale feestdagen dit geldt. Hierbij geldt meestal dat deze vrije dagen niet in mindering worden gebracht op de verlofdagen van de werknemer. Het hangt dus van je cao af of je een soort ‘feestdagen-keuzemenu’ aan kan bieden.

In de cao zorgvervoer en taxi staat bijvoorbeeld dat werknemers niet mogen werken op erkende feestdagen zoals Pasen en Pinksteren. Wel staat er bij dat de werknemer deze dagen – in overleg – mag ruilen voor niet-Nederlandse feest- en gedenkdagen.

Wat zijn de nationale feestdagen?

Nederland kent elf nationaal erkende feestdagen. Deze nationale feestdagen zijn geen verplichte vrije dagen. Deze feestdagen bestaan uit 3 ‘algemene’ dagen zoals Nieuwjaarsdag, Koningsdag en Bevrijdingsdag. Daarnaast zijn er 8 christelijke feestdagen: Goede Vrijdag, 1e en 2e Paasdag, Hemelvaart, 1e en 2e Pinksterdag en 1e en 2e Kerstdag.

Twee van deze dagen zijn altijd op een zondag (1^e Paasdag en 1^e Pinksterdag). Als werkgever zou je de overige feestdagen kunnen omzetten naar vrij op te nemen extra vakantiedagen.

Mag je als werkgever verplichte vrije dagen aanwijzen?

Maar hoe zit het dan als je juist wél op bepaalde dagen dicht wilt zijn? Mag je werkenemers dan aan verplichte vrije dagen houden? In principe mag de werknemer zelf bepalen op welke dagen hij of zij vakantiedagen opneemt. Als werkgever mag je wel collectieve vrije dagen aanwijzen, als dit overeenkomt met de cao. Bekende voorbeelden hiervan zijn de bouwvak en schoolvakanties.

Staan de dagen waarop je je kantoor wilt sluiten niet in de cao? Dan heb je instemming nodig van de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging, of je moet het opnemen in de arbeidsovereenkomst. Sommige bedrijven kiezen er bijvoorbeeld voor op standaard de dag na Hemelvaartsdag te sluiten. In AFAS kan de organisatie dan eenvoudig zo’n dag aan de sluitingstabel toevoegen. Dit geldt dan als vrije dag voor alle medewerkers.

Goed werkgeverschap

Als je geen aparte regeling kunt maken voor het ruilen van feestdagen, kun je op andere manieren rekening houden met de diversiteit van je medewerkers. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat er voldoende flexibele arbeidskrachten beschikbaar zijn op bepaalde feestdagen, zodat medewerkers makkelijk vrij kunnen nemen.